Misschien heb jij een hond die uitvalt naar andere honden of naar mensen. Of je hebt een hond die ineens heel angstig kan worden en niet meer aanspreekbaar is. Of een hond die in een splitsecond als een gek aan de lijn kan gaan trekken. Hoe dan ook; jouw hond kan ineens een hele explosieve reactie geven. Lees in dit artikel hoe je hier grip op kan krijgen.
Net zoals honden gewoontedieren zijn die baat hebben bij voorspelbaarheid, zo geldt dat ook voor ons mensen.
Want er is bijna niets zo naar dan dat jij met de zenuwen in je buik buiten met jouw hond rondloopt met dat duiveltje op je schouder “Wanneer gaat het weer mis?”.
Herkenbaar? Dan gaan we ‘m wat minder groot en heftig maken.
In de praktijk zie, hoor en merk ik vaak dat er labeltjes op het gedrag geplakt worden. Het baasje vertaalt het gedrag van de hond met labeltjes. Of het baasje vertaalt het gedrag naar wat hij denkt dat de hond denkt (volg je hem nog? 😊).
- “Mijn hond doet altijd vervelend naar andere honden.”
- “Mijn hond komt nooit terug omdat hij gewoon eigenwijs is.”
- “Mijn hond sloopt altijd omdat hij mij wil dwarszitten.”
- “Mijn hond plast altijd in huis om mij te treiteren.”
- “Mijn hond blaft de hele dag om aandacht!”
Dus… “vervelend”, “eigenwijs”, “dwarszitten”, “treiteren” en “aandacht” zijn hier de labeltjes.
En vallen je de woorden “altijd” en “nooit” in deze zinnen op? Niet voor niets zo neergezet natuurlijk.
Want dat is precies wat er vaak gebeurt als mensen bij me aan de bel trekken. Ze zeggen dat hun hond altijd uitvalt of continu aan het blaffen is. Nou goed, ik moet de eerste hond nog tegenkomen die echt letterlijk 24 uur per dag uitvallend of blaffend door het leven gaat.
Daarom tijd om de koe bij de horens te vatten en er meer zicht op te gaan krijgen.
Allereerst; het is belangrijk om je te realiseren dat gedrag een doel heeft… ál het gedrag wel te verstaan.
Je hond bereikt er iets mee zoals een gevoel van veiligheid, het kwijtraken van zijn frustratie of het bemachtigen van iets dat hij heel graag hebben wil. Er is een belonende werking. Anders zou de hond niet doen wat hij doet. Het levert hem dus iets op.
Als jij meer controle wilt voelen en hebben, is het belangrijk dat je concreet gaat maken wat er exact gebeurt. Waar reageert je hond op? Wat doet hij precies? En wat is de belonende werking? Zodra jij het antwoord op deze vragen helder hebt, ga je meer regie kunnen nemen omdat je kunt voorspellen wanneer het weer mis zou kunnen gaan. Het probleem wordt een stuk kleiner dan “altijd” of “nooit”. En het geeft jou de mogelijkheid om op tijd in te grijpen en te voorkomen dat het misgaat.
Dus..
Eerste vraag. Waar reageert je hond op?
Met andere woorden; beschrijf de triggers. Stel dat jij een hond hebt die uitvalt naar andere honden.
Valt hij dan echt naar alle honden uit? Of valt hij niet uit als de andere hond 100 meter verderop loopt en géén contact maakt met jouw hond? Dan heb je er daar al 2 te pakken. Je hond valt uit als de afstand korter is dan 100 meter en/of wanneer de andere hond ook op jouw hond reageert.
En is er nog verschil tussen kleine honden en grote honden? Rustige honden en drukke honden? Volwassen honden en pups? Hoe is het wanneer je op grote afstand een hond ziet en deze loopt met zijn baas juist van jullie weg in plaats van naar jullie toe? Maakt dat verschil?
Maak hem zo concreet mogelijk. Stop met labelen, doe geen aannames, ga niet voor je hond denken maar observeer zo objectief mogelijk wat de triggers zijn. Breng dit stuk in kaart.
Dit is een fijn startpunt om te gaan managen. Als jij bijvoorbeeld in kaart hebt gebracht dat jouw hond uitvalt naar drukke honden, dan ga je uiteraard niet in een honden losloopgebied wandelen waar overal honden langs sjezen. Dit kan je managen door een prikkelarm gebied op te gaan zoeken.
Als jij in kaart hebt gebracht dat jouw hond uitvalt naar honden die jullie kant opgelopen komen, dan is ook dit weer te managen. Loop jij in de woonwijk en zie je ruim verderop een andere hond jullie tegemoet komen?
Wijzig je route en voorkom een confrontatie.
Ben jij erachter dat je hond niet reageert als de andere hond verder dan 50 meter bij jullie vandaan is? Dan weet je nu waar zijn stress drempel ligt en op welke afstand hij voor jou nog aanspreekbaar (en trainbaar) is. Check dit artikel voor een uitgebreide uitleg over die stress-drempel. Dit is de afstand die je aan moet blijven houden. Je zal je uitlaatgebieden hier dus ook op uit moeten kiezen, zodat je niet verrast wordt door een andere hond die ineens een hoek om komt.
Dit is allemaal management. Het lost het probleem natuurlijk niet op. Daar zal je hulp voor in moeten schakelen. Maar management is áltijd een belangrijk onderdeel van een training. Zeker in het begin. Dit is iets waar je zelf al mee aan de slag zou kunnen gaan.
Tweede vraag. Wat doet je hond precies?
En ook hier weer; niet labelen en geen aannames. Niet wat jij denkt dat jouw hond denkt, niet wat jij denkt dat je hond wilt en niet wat jij denkt dat je hond probeert.
Heel concreet; wat doet je hond? Wat zie je?
Hij gaat bijvoorbeeld stil staan, heft één pootje op, hij gaat strakker kwispelen (spanning!), de haartjes op zijn rug gaan overeind (borstelen), hij sluit zijn bek, zet zijn opgeheven poot neer op de grond, gaat focussen op de prikkel, bouwt nog meer spierspanning op, leunt met zijn lichaam naar voren, gaat op zijn tenen staan en na 5 seconden gaat hij blaffen en grommen.
Film het voor mijn part eens en kijk thuis eens rustig terug wat je hond doet.
De kans is groot dat je vóór het echte uitvallen al een heleboel lichaamstaal en stress-signalen te zien krijgt. Zoals hierboven beschreven; op het moment dat de hond stil ging staan en zijn pootje omhoog deed, had je in kunnen grijpen door je hond om te laten draaien en mee te nemen uit de situatie. Grote kans dat hij bij het sluiten van zijn bek niet meer benaderbaar voor je is en je te laat bent. Er is geen beweging meer in te krijgen.
En je ziet; het is allemaal seconden werk. Maar zo belangrijk om dit te gaan zien. Dit is gewoon de basis als je succesvol aan de slag wilt met je hond. Het gedrag kunnen observeren en benoemen. Doe dit en je krijgt veel meer controle.
Derde vraag. Wat is de belonende werking?
Yesss… heel belangrijk! Zorg dat je deze helder krijgt. Want nogmaals; al het gedrag heeft een doel. Een hond vertoont geen gedrag om je te pesten of om vervelend of eigenwijs te doen. Of om dominant te doen (voor de mensen die nog niet bijgeschoold zijn op modern hondengebied). Hij bereikt er iets mee. Aan jou de taak om die vast te gaan pakken. Niet je hond vastpakken dus, maar de belonende werking van zijn gedrag.
De hond die uitvalt naar andere honden doet dit waarschijnlijk omdat hij zich bedreigd voelt. En wat gebeurt er als hij uitvalt? De andere hond verdwijnt vroeg of laat uit beeld. Hij wordt door zijn eigenaar mee genomen of hij taait zelf af. In de beleving van jouw hond is zijn gedrag dus zeer succesvol en kan hij zich op deze manier veilig houden. En gedrag dat werkt, wordt herhaald. Zo simpel is het.
De hond die zijn bal steeds op je schoot gooit wanneer jij tv aan het kijken bent wil aandacht van je. Geef je hier reactie op (negatieve aandacht is ook aandach.t.. dus ook “Nee”, “Foei”, “Kappen nou” is aandacht) dan is dit dus de belonende werking voor je hond. Hij scoort er reactie mee. Niet omdat hij vervelend, eigenwijs of koppig is… Het is een hond en hij kan zich ook alleen maar als hond gedragen. Mogelijk heeft hij in het verleden geleerd dat jou aanblaffen hem precies oplevert wat hij wil. Aandacht.
De hond die veel te weinig slaapt en ook nog eens zwaar overprikkeld is, kan als een gek door het huis gaan racen en zelfs spullen gaan slopen. Niet omdat hij baldadig, stout of vervelend is maar omdat hij zijn frustratie op één of andere manier kwijt moet. Dat is de belonende werking in dit geval. Het kwijtraken van frustratie.
De hond die sloopt, huilt of blaft als jij van huis bent doet dit niet “omdat hij het er niet mee eens is”. Hij is in paniek (super sneu!) en wil jou zo snel mogelijk weer terug thuis hebben. En ook hier kan sprake zijn van een uitlaatklep voor zijn angst en stress op die alleen-blijf-momenten. Deze twee kunnen de belonende werking zijn. De hond wil zich weer veilig voelen.
Even een note tussendoor;
Ga bij die laatste nou alsjeblieft niet denken “Oohh… ik moet gewoon niet meer naar binnen komen als hij zo tekeer aan het gaan is… want dan stop ik de belonende werking en leert hij niet dat hij mij met zijn gehuil terug kan krijgen”. Nee dus. Denk alsjeblieft aan het welzijn van je viervoeter. Je hond is panisch om alleen thuis te blijven en schreeuwt als het ware om jouw hulp en steun.
Ga daar dus serieus mee aan de slag vanaf de basis zodat hij zich fijn en veilig kan voelen. Dat verdient hij. Check dit artikel om hier zelfstandig al een kleine start mee te kunnen maken.
Gedrag negeren wanneer er sprake is van angst of stress is niet oké. Als het puur gaat om jouw aandacht (en er is geen sprake van angst of stress) en je hond is in al zijn behoeftes voldaan (beweging, mentale uitdaging, drinken en voedsel, voldoende slaap) dán kan het zinvol zijn om het aandacht vragende gedrag te negeren. Lees dit artikel over de feiten en fabels betreft het negeren van ongewenst gedrag.
Maar als er wel sprake is van stress (je hond blaft naar voorbijgangers, je hond blaft omdat hij alleen gelaten is, je hond blaft omdat hij bang is van je bezoek) dan is negeren niet oké. Schakel hulp in en ga er serieus mee aan de slag.
Maak die scheiding dus goed.
Dus kort samengevat.. overvalt het gedrag van jouw hond je regelmatig? Ga deze vragen voor jezelf in kaart brengen.
1 Waar reageert je hond exact op?
2 Wat doet je hond precies?
3 Wat is de belonende werking?
Als jij die antwoorden hebt, gaat het je geheid lucht geven. Het voelt niet meer zo machteloos en het overkomt je niet meer. Je weet nu exact wat de triggers zijn, je weet hoe je hond gaat reageren en je kunt beginnen met managen (voorkomen dat het escaleert door tijdig in te grijpen of aanpassingen te doen). Dit is management (check dit artikel) en managen is altijd stap 1. Hier kan je zelf mee aan de slag. Een volgende stap is daadwerkelijk gaan trainen. En daar heb je een professional aan je zijde voor nodig.
Je hond doet niet wat hij doet om vervelend te zijn. Hij doet wat hij doet omdat hij iets wil bereiken dat voor hem belangrijk is. Vaak zelfs om zich veilig te houden en te overleven… En dat is een hele andere manier van kijken naar het gedrag.
Zet hem op!
Heb jij een hond die snel overprikkeld is en is relaxt buiten wandelen voor jullie best “een dingetje”? Check mijn online cursus “Help je overprikkelde hond om te ontspannen!” eens. In 9 modules neem ik je mee in de belevingswereld van een overprikkelde hond. Je krijgt een volle rugzak met moderne kennis en oefeningen waar je zelfstandig, op jullie tempo, mee aan de slag kan gaan. Op naar ontspanning! Check hier de cursusinhoud.
Deze tekst is geschreven door Hondengedragscoach Nina van Tilbeurgh. Het overnemen van dit stuk zonder schriftelijke toestemming is niet toegestaan. Delen van dit artikel op social media wordt zeer gewaardeerd.
Recente reacties