Heerlijke wandelingen maken met je hond. Dat is het droombeeld en het ideaalplaatje dat veel hondenbaasjes hebben. Maar wat als blijkt dat die droom in duigen valt omdat jouw hond buiten doodsbang is en niets liever wil dan zo snel mogelijk weer naar binnen gaan? Hoe pak je dit aan?
Er kunnen tientallen oorzaken zijn waarom een hond buiten zo bang is.
Je kan bijvoorbeeld net een herplaatser in huis hebben die nog moet wennen en zich nog niet veilig voelt. Je kan een hond hebben die een zeer slechte start heeft gehad en een goede socialisatie gemist heeft. Denk aan hondjes uit de broodfok of uit een laboratorium. Of er is gewoon veel te weinig (of veel te veel, lees dit artikel!) aan socialisatie gedaan toen de hond nog jong was. Maar een traumatische ervaring kan ook een rol spelen. Ook al komt jouw hond van een super fokker en heeft hij een perfecte socialisatie genoten.
Stel dat jouw hond (het is nu de decembermaand) ontzettend bang is voor vuurwerk, dan kan hij straks een flinke knauw hebben gekregen van al dat geknal en een tijd niet meer naar buiten durven. Hetzelfde met een incident op straat waar jouw hond enorm van geschrokken is.
Hoe dan ook; wat al deze honden gemeen hebben met elkaar is dat ze zich buiten allesbehalve veilig voelen, dat de buitenwereld erg overspoelend voor ze is en dat ze veel angst en spanning ervaren.
Wil jij dat jouw hond zich buiten veilig gaat voelen en dat jullie samen kunnen gaan genieten van wandelingen?
Dan is het van belang dat je heel erg klein begint. En dit is een punt waar ik het ontzettend vaak op mis zie gaan. Want mensen hebben geen idee hoe klein ik exact bedoel met “klein”. Hondenbaasjes denken (met de beste intenties) dat ze de wandelingen al klein houden door bijvoorbeeld een rondje van een paar straten te wandelen met de hond. Maar zelfs dat kleine rondje kan al veel teveel zijn. Met klein bedoel ik ook écht klein.
Eigenlijk kan je het niet eens een wandeling noemen. Maar als jij 1 stap buiten de deur zet met je hond en je ziet daar de angst en spanning al oplopen, hoe kan je dan verwachten dat je al echt een rondje met hem kan doen?
Als voorbeeld ga ik je meenemen in het proces van een opvanghond uit het buitenland die een tijdje bij ons gewoond heeft. Dit hondje was werkelijk panisch voor de buitenwereld dus het was mega belangrijk om hier heel erg verantwoord, heel erg rustig en heel erg klein mee te beginnen. Continu met oog voor wat hij aankon en vooral… wanneer het genoeg was. Overigens was hij niet alleen bang voor bepaalde prikkels. Daarover schrijf ik onderaan dit artikel een apart stuk.
Deze hond vond de hele buitenwereld in zijn algemeen op dit moment gewoon echt nog te overweldigend.
Dat is ook niet zo vreemd. Mensen staan er vaak niet bij stil, maar voor ons is de wereld waarin we leven vrij normaal. Alle prikkels zoals wandelaars, fietsers, motorvoertuigen, rollende containers, dichtslaande autodeuren, mensen die uit hun huis komen, de geluiden, de geuren.. het hoort er allemaal bij en wij zijn eraan gewend. Voor een hond is dat helemaal niet zo normaal. Voor hen is het geen natuurlijke leefomgeving. Het is niet vanzelfsprekend dat zij daar goed mee kunnen dealen. Ze hebben onze begeleiding nodig om te leren dat het allemaal oké en veilig is.
Hoe heb ik het aangepakt met mijn angstige opvanger?
Uiteraard zijn we niet eerder naar buiten gegaan voor wij een goede vertrouwensband hadden. Ik wil de hond kunnen steunen en ik wil dat hij het gevoel heeft dat ik zijn veilige haven ben en dat hij altijd op mij kan bouwen. Die vertrouwensband is niet in een paar dagen of weken opgebouwd. Een hond heeft tijd nodig om jou te leren kennen en te weten wat hij aan je heeft.
Zorg dus eerst dat dat stuk absoluut goed zit. Dat is het allerbelangrijkste als je met je hond aan de slag wil gaan die angstig is voor de buitenwereld. Die basis moet eerst goed zijn. Op een wankele fundering kan je immers niet bouwen. De eerste weken zijn wij dus helemaal nog niet naar buiten gegaan. Zijn behoefte heeft hij in de tuin gedaan en hij heeft eerst rustig de tijd gekregen om te acclimatiseren, mij te leren kennen (en ik hem) en mij te vertrouwen.
Die wil ik je dus echt meegeven. Is jouw hond nog maar net bij je? Geef hem dan eerst de tijd om jou te leren kennen en te leren vertrouwen.
Ga niet te snel van alles met je hond ondernemen. En ja, wandelingen vallen daar ook onder. Je hond heeft al genoeg te verwerken. Rustig aan. Eerst acclimatiseren, verbinding en een vertrouwensband opbouwen en dan ga je pas een stapje verder.
Terug naar mijn opvanger.
Toen hij er klaar voor was zijn we samen door de poort gegaan en direct stond de hond stil. Die oortjes schoten alle kanten uit, hij was volop geurtjes aan het opnemen en keek erg alert om zich heen. Hij nam alle tijd om de omgeving in zich op te nemen. Ik gaf hem op dat moment de regie. Ik ging hem niet pushen om verder te lopen. Ook niet goedbedoeld in de trant van “Kom maar.. toe maar.. we gaan.. het is goed”.
Dit is wat veel hondenbaasjes met de beste intenties doen.
Ze proberen de hond aan te moedigen om door te gaan. Hier loop je dus het risico dat een hond over zijn grenzen gaat. Zeker voor een angstige hond is het heel belangrijk dat hij zelf controle heeft en ervaart. Dit bevordert namelijk het zelfvertrouwen. En zelfvertrouwen is niet iets dat je af kunt dwingen of op kunt bouwen door je hond maar gewoon mee proberen te loodsen en bloot te stellen aan de situaties waar hij zo angstig voor is.
Blijf dus rustig stilstaan met je hond en geef hem alle ruimte om de omgeving in zich op te nemen.
Dus wij stonden op de oprit en de hond was volop om zich heen aan het kijken en aan het ruiken. Ik ben kalm bij hem blijven staan en heb het rustig laten gebeuren. Geen gepush om verder te gaan en ik heb hem ook niet gestoord in het opnemen van informatie door tegen hem te gaan praten.
Nee, hij is informatie aan het verzamelen en het is super belangrijk dat een hond daar alle ruimte voor krijgt. Ik stoor hem daar niet in door tegen hem te gaan praten en hem onnodig af te leiden. Ook al zouden we een kwartier op dezelfde plek stil staan. Ik pas me aan hem aan. Hij heeft dit nodig.
Hoe voorspelbaarder de omgeving namelijk is, hoe sneller een hond een gevoel van veiligheid zal ervaren.
En dat is wat ik wil. Dat hij zich VEILIG voelt buiten. En die voorspelbaarheid… dat is exact waar de hond naar op zoek was. In het begin was hij heel erg onrustig en na een paar minuten zakte de spanning al wat en keek hij een stuk kalmer om zich heen. Hij checkte de omgeving en nam alles wat zich daar afspeelde in zich op.
Het duurde denk ik een minuut of 5 en toen wandelde hij rustig de oprit af. Op mijn gemakje liep ik met hem mee en observeerde hem. Na een meter of 10 stond hij weer stil en nam hij weer de tijd om de omgeving in zich op te nemen. Helemaal prima. Laat hem maar ervaren dat hij alle ruimte en tijd krijgt. Geen druk, geen gepush.
Zo hebben we een minuut of 5 wederom stil gestaan op de stoep voor het huis. Hij wisselde tussen snuffelen aan de bosjes & de grond en stil gaan staan om alles in zich op te kunnen nemen. Je ziet die oortjes en dat neusje dan echt overuren maken. Hij registreert alles.. Ieder prikkeltje komt binnen. Alles wordt opgevangen. Enorm veel indrukken…
Wat zou er nu gebeuren als ik dit zou missen en gewoon door zou lopen met hem?
Dan krijgt hij dus niet de kans om op zijn tempo te checken of de omgeving veilig is (want daar gaat het allemaal om.. veiligheid), hij krijgt hartstikke veel prikkels binnen die hij niet kan verwerken en ik krijg een gestreste, hyperdrukke, trekkende of angstige hond aan mijn lijn.
Bovendien is het stress-niveau van een angstige hond die gewoon meegenomen wordt veel te hoog en bij teveel stress-hormonen volgt er als het ware een blokkade in de hersenen. Die stress-emmer (lees dit artikel over de stress-emmer) loopt compleet over. Ze doen geen nieuwe leerervaringen op. Het heeft geen enkele zin. Het enige dat je hond wéér ervaart is dat de buitenwereld inderdaad super eng is.
Dit is ook iets wat vaak mis gaat bij angstige-honden-eigenaren.
In plaats van de hond de regie te geven, nemen ze de hond direct mee op een wandeling, zonder de hond de kans te geven om op zijn tempo te ontdekken en te registreren. Zonder goed op zijn lichaamstaal te letten. En zonder zijn wereldje echt superklein te houden.
De hond schrikt vaak en trekt veel aan de lijn. De hond raakt compleet overspoeld door alle prikkels, het gebrek aan controle en het gebrek aan de mogelijkheid om rustig kunnen wennen aan de buitenwereld.
Dus met mijn opvanger ben ik niet verder gegaan dan de oprit en een stukje stoep voor het huis. That’s it. Meer dan voldoende voor de eerste keer. En als mens zijn we al snel geneigd te denken.. “Ja, maar dat is toch geen wandeling??” Sja, het is maar hoe je het bekijkt. Voor ons lijkt het peanuts, voor zo’n hond is dit al enorm veel om te verwerken.
Bekijk de wereld via de hond zijn ogen. Probeer je in hem te verplaatsen…
Alles is eng voor hem. En hij heeft nog geen flauw idee of het wel veilig is. Bovendien heeft hij al een negatieve associatie met de buitenwereld. Het is dus zo belangrijk dat hij geen negatieve ervaringen meer krijgt en stapje voor stapje leert dat het oké is om buiten te zijn.
Dus.. na die 10 minuten zijn we weer rustig naar binnen gegaan, de hond heeft wat gedronken en is daarna lekker op een kussen gaan liggen. In no time was hij in dromenland. Het resultaat van deze eerste wandeling was een hond die niet overspoeld is, die de prikkels allemaal goed kon verwerken (en dit dus ook direct deed.. lekker slapen) en die niet over zijn grenzen heen ging en dus geen problemen kreeg met het verwerken van de stress. Het bleef behapbaar voor hem.
Ik heb hem dus als het ware de regie gegeven, maar wel binnen de grenzen die ik stelde. Dit was lang genoeg voor hem om buiten te zijn. Zou hij verder hebben gewild? Dan had ik hem begrensd en gewoon terug mee naar binnen genomen. Ik gaf hem dus de controle, maar wel binnen de grens zodat hij niet overspoeld zou worden. En liever iets te weinig dan te veel.
Dan komt de volgende valkuil waar mensen vaak intrappen.
Na zo’n wandeling denken ze al snel “Oh, dat ging stik goed! De volgende keer kunnen we wel een straat erbij pakken.”
Nee dus. Niet doen. Ook dit is weer totaal niet het “klein” houden van de wandelingen en leerervaringen. Dit is een angstige hond weer overspoelen en over zijn grenzen laten gaan. Sowieso is één keertje op een dag naar buiten meer dan voldoende voor nu. Sommige honden hebben zelfs de dag daarna even een rustdag nodig voor ze weer kunnen. Dat is even aanvoelen hoe dit werkt bij jouw hond.
Maar áls je een stapje verder gaat, dan doe je dat dus pas op zijn vroegst na een paar dagen! Je gaat dus eerst deze, dezelfde “wandeling” een aantal keer herhalen. Net zolang tot je ziet dat de hond echt helemaal oké is en geen overmatige stress of angst meer laat zien.
Dát is het punt dat je een stapje verder kan gaan. Geen dag eerder.
De ene hond zal daar na 5 dagen klaar voor zijn, een andere hond heeft misschien wel weken nodig. Dat is volledig afhankelijk van de beleving van de hond en hoe heftig de angst is. En met een stapje verder bedoel ik dus een aantal meters. Niet meer dan dat. Hier herhaal je weer hetzelfde ritueel. Wil hij verder? Wees dan de advocaat van je hond en rem hem rustig en kalm af. Begrens hem en (bege)leid hem hierin. Een klein stukje is meer dan voldoende. Laat hem eerst weer goed wennen aan dit kleine, nieuwe stukje verder. Gaat ook dit weer goed na een tijd? Pas dan ga je weer een klein stukje verder.
Je voorkomt zo dat je hond over zijn grenzen gaat en je laat hem heel gedoseerd opnieuw kennis maken met onze wereld en je laat hem ervaren dat het veilig is.
Het mooiste zou zijn dat je hond zijn neusje lekker gaat gebruiken.
Snuffelen is heel normaal honds gedrag en heeft meerdere voordelen. Waarom het eigenlijk gewoon een must is om je hond lekker te laten snuffelen tijdens wandelingen lees je in dit artikel.
Het kan zijn dat je hond het nog heel erg moeilijk vindt om uit zichzelf te gaan snuffelen en erg alert om zich heen blijft kijken. Daar kan jij hem bij hem helpen. Als het goed is ben je nog niet verder gegaan dan stap 1 (daar is hij immers helemaal nog niet aan toe als hij nog steeds zo alert is) en je kan hem een handje helpen om het snuffelen te stimuleren. Zorg dat je flink wat kleine voertjes op zak hebt (mini stukjes, formaatje topje-van-je-pink) en strooi dit op de grond. Zo stimuleer je hem om die neus te gaan gebruiken. Hij gaat de voertjes opspeuren.
Wees niet bang dat je zo het eten van straat aanleert. Dat gedrag kan je helemaal niet aanleren, want dat zit er al in! Dit is heel normaal honds gedrag. Is het handig en gewenst? Nee, natuurlijk niet. Er ligt een hoop rotzooi op straat. Maar het is en blijft voor een hond wel heel normaal hondengedrag. Een hond is echt niet gek en heeft prima door dat dit voer van jou afkomstig is en je komt juist in gecontroleerde omstandigheden tegemoet aan deze behoefte. Ik heb het nog nooit meegemaakt dat een hond hierdoor meer van straat ging eten.
Stukje bij beetje ga je de wandeling op deze manier uitbreiden.
Steeds voor slechts een paar meter en je wandelt iedere keer hetzelfde stuk. Je werkt er dus ook naartoe dat je straks hetzelfde rondje met je hond gaat lopen. Ook dit is iets waar veel bange-honden-eigenaren de mist in gaan met alle goede bedoelingen. Ze wisselen de routes af, omdat ze denken dat het voor de hond anders saai wordt. Het tegendeel is waar! Ook al zou jij 6x per dag dezelfde route met hem lopen, je hond pikt iedere wandeling weer andere prikkels op.
Hij ruikt andere dingen, hij hoort andere dingen. Voor ons mensen lijkt het saai, steeds hetzelfde stuk. Een angstige hond heeft het juist nodig dat er voorspelbaarheid is. Honden zijn van zichzelf al gewoontedieren, laat staan als het om een angstige hond gaat. In het begin is één vaste route dus meer dan voldoende.
Let goed op de stress opbouw van je hond.
Merk je dat hij veel gaat trekken aan de lijn? Laat hij steeds meer stress-signalen zien? Schrikt hij sneller van prikkels? Dat is het teken dat je helaas iets te snel bent gegaan en je gaat dan ook direct met hem naar huis. Het kan zijn dat je hond het laatste stuk naar huis gaat trekken aan de lijn. Hij wil zo snel mogelijk weer veilig thuis zijn.
Trap nou niet in de valkuil om dan te denken “Nee, zo gaan we niet naar binnen, ik wacht eerst even tot hij rustig is”. Het is gewoon teveel geweest voor je hond en je bent zelf wat te overmoedig geweest. Je hond kan daar niks aan doen. Die is afhankelijk van jou. Gewoon naar binnen dus en neem het mee als leerles voor jezelf. Je doet weer even een paar stappen terug de volgende keer.
Ben jij inmiddels wel op het punt dat je fijn met je hond jullie rondje kan doen en dat je weinig angst en spanning meer bij hem ziet? Dan is het tijd om eraan te gaan werken dat hij de wereld als een grote speeltuin gaat zien.
Het gaat fijn worden om naar buiten te gaan! Wandelen wordt een feestje! Er gebeuren juist hele leuke dingen!
Een hele leuke om dat voor elkaar te krijgen is om van de wereld ook echt een speeltuin te maken. Ga hersenwerken tijdens jullie wandelingen! Kijk eens goed rond je heen wat je allemaal tegenkomt en ziet op straat en wat je zou kunnen gebruiken. Paaltjes, bomen, stenen, een beeld?
Wat je vervolgens doet is voertjes verstoppen op en in deze objecten voor je hond. Je begint uiteraard makkelijk (leg de voertjes in het zicht van je hond, het is immers nieuw voor hem) en hoe beter hij erin wordt, hoe beter je de voertjes kunt verstoppen. Bomen zijn echt heel leuk om te gebruiken. Als je wat zachtere voertjes hebt kan je deze voorzichtig tussen de nerven plaatsen. Speuren maar!
Op deze manier krijgt je hond een nog leukere beleving bij de buitenwereld en je zet hem ook nog eens mentaal aan het werk door hem de voertjes op te laten speuren. Hem dat neusje laten gebruiken heeft ook een stress reducerende werking. Bovendien voelt en ruikt ieder object ook weer anders en je bouwt hiermee aan zijn zelfvertrouwen. Win-win.
Pas als dit allemaal weer goed gaat en jullie lopen heerlijk relaxt rond buiten, kan je eens af gaan wisselen met de routes.
Blijf goed kijken naar je hond en wat hij aankan. Moet je een nieuwe route weer stukje voor stukje introduceren? Of kan hij het al aan om dit in wat grotere stappen te doen? Als het goed is heeft het vertrouwen van je hond inmiddels wel een boost gekregen, dus de kans is groot dat hij al veel meer kan handelen. Maar word niet overmoedig en observeer je hond goed. Hij is je gids hierin.
Wat nu als jouw hond het buiten heel eng vindt vanwege bepaalde prikkels?
Sommige honden hebben in principe helemaal niet zo’n probleem met wandelen, maar ze zijn doodsbang voor hele specifieke prikkels zoals auto’s of andere mensen. Dit is dan weer een iets ander verhaal.
Eigenlijk is het heel simpel; als jouw hond bang is voor bepaalde prikkels ga je in het begin NIET wandelen in gebieden waar je die prikkels tegenkomt. Dat kan hij nog helemaal niet aan en de angst blijft dan ook in stand.
Het is niet zo simpel van “Ik blijf hem er gewoon aan blootstellen en dan went hij er op den duur wel aan”.
Pfff… dit zie ik zo vaak gebeuren hier in mijn wijk. Mensen lopen daar met hun hond en tja.. omdat hij op zich gewoon meeloopt vinden ze het wel prima. Maar als je goed naar die hond kijkt zie je hem regelmatig schrikken van bepaalde prikkels en veel spanning in zijn lichaam hebben. Hij loopt continu de omgeving te scannen, trekt regelmatig aan de lijn en er is niets ontspannends aan.
Erg sneu. Dat een hond voor het grootste gedeelte gewoon wel met je meeloopt, wil nog niet zeggen dat hij lekker in zijn vel zit en zich fijn voelt buiten. Kijk daar dus kritisch naar. Je hond is wel afhankelijk van jou.
Dus.. zorg dat jij niet zo iemand bent. Kies een prikkelarm gebied uit waar je deze prikkels niet tegenkomt, laad je hond in de auto en ga daar lekker heen. Daar kan je hond ontspannen en genieten van zijn wandeling. En stapje voor stapje kan je hem steeds een stukje meenemen naar een iets drukkere omgeving waar die prikkels wel zijn. Je werkt dus als het ware van buiten naar binnen. Zorg dat je altijd vóór zijn stress-drempel blijft. Lees in dit artikel wat die stress-drempel precies is. Ik gebruik in dat artikel andere honden als voorbeeld, maar dit kan je uiteraard vervangen door alles waar jouw hond moeite mee heeft.
Een hond gewoon mee blijven nemen in een omgeving waarin prikkels zijn waar hij bang voor is, is hetzelfde als iemand die niet kan zwemmen zo zonder zwembandjes in het diepe gooien. Trainen, oefenen en wennen gaat altijd van makkelijk naar moeilijk. Niet andersom.
Wees je ervan bewust dat dit hele algemene tips en adviezen zijn.
Met dit artikel ben ik een beetje van mijn geloof af gestapt door juist wel wat meer concrete handvatten te geven. Maar iedere hond is een individu en er bestaan geen standaard methodes die altijd werken. Was het maar zo simpel!
Merk jij dat het voor jullie niet voldoende werkt en dat je hond angstig blijft of dat het zelfs erger wordt? Dan is er meer nodig. Schakel dus zo snel mogelijk een hondengedragstherapeut die met je mee kan kijken hoe de angst van jouw hond exact in elkaar steekt en die jullie stap voor stap kan begeleiden in jullie proces.
Blijf in ieder geval niet aanmodderen en blijf ook zeker niet zomaar wat proberen terwijl je niet goed weet wat je aan het doen bent. De kans is groot dat de angst alleen maar erger wordt.
Jij en je hond verdienen het allebei om lekker zonder angst te kunnen genieten van de wandelingen.
Zet hem op!
Heb je mijn do-it-yourself online cursussen al gespot? Deze drie cursussen hebben reeds duizenden eigenaren en hun viervoeters mogen helpen. Heb jij een hond uit het buitenland, een hond die heel snel overprikkeld is of een hond met verlatingsangst? Check deze drie pareltjes dan zeker! Alle informatie over de online cursussen vind je op deze pagina. Enjoy! ✨
Deze tekst is geschreven door Hondengedragscoach Nina van Tilbeurgh. Het overnemen van dit stuk zonder schriftelijke toestemming is niet toegestaan. Delen van dit artikel op social media wordt zeer gewaardeerd.
Recente reacties